Get Adobe Flash player

ΑΛΛΕΡΓΙΑ-ΑΛΛΕΡΓΙΟΓΟΝΑ-ΔΕΡΜΑΤΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ-ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΩΝ ΩΡΛ ΑΛΛΕΡΓΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ

alt

Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης,

Ωτορινολαρυγγολόγος

τ. Πρόεδρος της Πανελλήνιας Εταιρείας Ωτορινολαρυγγολογίας- Χειρουργικής Κεφαλής και Τραχήλου (2003-2005)

Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ωτορινολαρυγγολογικής Αλλεργίας, Ανοσολογίας και Ρογχοπαθειών

Μέλος επί 20 έτη της European Academy of Allergology and Clinical Immunology

ΑΛΛΕΡΓΙΑ - ΑΛΛΕΡΓΙΟΓΟΝΑ - ΔΕΡΜΑΤΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ - ΠΡΟΛΗΨΗ ΩΤΟΡΙΝΟΛΑΡΥΓΓΟΛΟΓΙΚΩΝ  ΑΛΛΕΡΓΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ

 

ΩΤΟΡΙΝΟΛΑΡΥΓΓΟΛΟΓΚΟ ΙΑΤΡΕΙΟ

ΜΟΝΑΔΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΩΤΟΡΙΝΟΛΑΡΥΓΓΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΛΛΕΡΓΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ,ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ

 

Φλάμπουρο Λουτρακίου Κορινθίας, 20300

Τηλ. 744023768,6944280764,e-mail:

 

pharmage@otenet.gr

 www.gelis.grwww.pharmagel.gr., www.orlpedia.gr,                      www.allergopedia.gr,         www.gkelanto.gr, www.curcumin.gr, www.zinc.gr, www.vitaminb12.gr,  www.d3gkelin.gr

 

ΑΛΛΕΡΓΙΑ - ΑΛΛΕΡΓΙΟΓΟΝΑ - ΔΕΡΜΑΤΙΚΕΣ  ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ - ΠΡΟΛΗΨΗ ΩΡΛ ΑΛΛΕΡΓΙΚΩΝ  ΑΛΛΕΡΓΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ

 

Την εποχή της άνοιξης ένα σημαντικό ποσοστό ανθρώπων, όλων των ηλικιών και ανεξάρτητα από το φύλο τους, εμφανίζουν συμπτώματα από το ανώτερο αναπνευστικό τους σύστημα, όπως μπούκωμα της μύτης, ρινόρροια (καταρροή υδαρούς υγρού), κνησμό της μύτης και φταρνίσματα. Αυτή είναι η κλινική εικόνα της αλλεργικής ή ατοπικής ρινίτιδας. Άλλοτε πάλι η κλινική εικόνα δεν περιλαμβάνει και τα τέσσερα συμπτώματα, διότι σε μερικά άτομα επικρατεί μόνο το μπούκωμα της μύτης, σε μερικά άτομα επικρατεί μόνο η καταρροή και σε άλλα κυριαρχούν τα συνεχή , αλλεπάληλα φταρνίσματα.

 

Ένας σημαντικός αριθμός ασθενών με την παραπάνω συμπτωματολογία παραπονείται και για κνησμό στα μάτια και δακρύρροια, διότι αναπτύσσουν αλλεργική ρινοεπιπεφυκίτιδα. Αρκετοί ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα εμφανίζουν και κρίσεις αλλεργικού άσθματος, που μπορεί να εκδηλωθεί ως συνεχόμενος επίμονος αδικαιολόγητος βήχας, μέχρι τις κρίσεις δύσπνοιας και εκπνευστικού συριγμού.  Οι άνθρωποι που για πρώτη φορά αναπτύσσουν εικόνα  ρινίτιδας, που μοιάζει με ένα επίμονο συνάχι, καταφεύγουν στον ωτορινολαρυγγολόγο προκειμένου να τούς λύσει το ρινολογικό  πρόβλημα. ΄Αλλοτε πάλι καταφεύγουν στο φαρμακείο ζητώντας κάποιο ανακουφιστικό σπρέι και έτσι διαιωνίζουν αδιάγνωστο το πρόβλημά τους, αφού μόλις παρέλθει η άνοιξη τα συμπτώματά τους εξαφανίζονται.

Τα συμπτώματα από το αναπνευστικό σύστημα την άνοιξη οφείλονται στο γεγονός ότι οι πάσχοντες είναι ευαισθητοποιημένοι προς ορισμένους αλλεργιογόνους γυρεόκοκκους, ορισμένων αλλεργιογόνων φυτών. Τα άτομα με αλλεργική ρινίτιδα λόγω της προδιάθεσης που έχουν στην ανάπτυξη αλλεργίας, πρώτα ευαισθητοποιούνται, δηλαδή εκτιθέμενοι στα αλλεργιογόνα για πρώτη φορά δημιουργούν ειδικές IgE ανοσοσφαιρίνες (αντισώματα) . Σε μια δεύτερη επανέκθεσή τους στα αλλεργιογόνα των γύρεων εκδηλώνουν πλέον συμπτώματα με μια διαδικασία βιοχημικών μηχανισμών, που εκδηλώνονται πάνω στο ρινικό βλεννογόνο.

 

Οι γυρεόκοκκοι  ανεμόφιλων φυτών, δηλαδή φυτών που γονιμοποιούνται και πολλαπλασιάζονται με τη μετακίνηση της γύρης τους με τη βοήθεια του ανέμου, μπορεί να ευαισθητοποιήσουν ένα σημαντικό ποσοστό ενός πληθυσμού, το οποίο στη συνέχεια, μέσω μηχανισμών μεσολάβησης IgE αντισωμάτων μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα από το ανώτερο αναπνευστικό ή το κατώτερο ή και τα δύο ταυτόχρονα (αλλεργική ρινίτιδα, ρινοκολπίτιδα, καθ΄υποτροπήν μέση εκκριτική ωτίτιδα, λαρυγγίτιδα, επιπεφυκίτιδα, άσθμα). Σήμερα έχει γίνει δεκτό ότι στην όλη διαδικασία της πρόκλησης συμπτωμάτων από ατοπία συμμετέχει όλος ο βλεννογόνος που ξεκινάει από τις ρινικές κοιλότητες και καταλήγει στους βρόγχους και τους πνεύμονες.

Δεν είναι όμως απόλυτα διερευνημένο το γιατί σε άλλους ασθενείς εκδηλώνονται συμπτώματα κυρίως από τη μύτη, σε άλλους κυρίως από τους πνεύμονες και σε άλλους κυρίως από τα μάτια. Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι οι περιοχές αυτές ή όργανα στόχοι περιέχουν μεγαλύτερο αριθμό μαστοκυττάρων κάτω από το βλεννογόνο, πάνω στα οποία γίνεται η συνένωση των αλλεργιογόνων με τα αντισώματα, που έχει ως επακόλουθο την παραγωγή χημικών μεσολαβητών και την πρόκληση τελικά των συμπτωμάτων.

 

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΛΛΕΡΓΙΑ;

Η αλλεργία είναι μια ανώμαλη, μεταβαλλόμενη και ειδική αντίδραση του οργανισμού, λόγω ευαισθησίας του προς μια ιδιαίτερη ουσία ή ουσίες, που είναι γνωστές ως αλλεργιογόνα.

·        Η αντίδραση αυτή χαρακτηρίζεται ανώμαλη,διότι μόνο τα  αλλεργικά άτομα εκδηλώνουν συμπτώματα, όταν εκτίθενται σ’ αυτές τις ουσίες, οι οποίες είναι ακίνδυνες για τα μη αλλεργικά άτομα.

·        Η αντίδραση είναι μεταβαλλόμενη κι αυτό γιατί, αντίθετα από ότι συνήθως πιστεύει το κοινό, κανείς δεν γεννιέται πάσχοντας από αλλεργία. Η αλλεργία είναι πάντοτε επίκτητη .

·        Η Αλλεργία είναι ειδική. αντίδραση. Ενώ όλοι μας εκτιθέμεθα σε χιλιάδες ουσίες του περιβάλλοντος, με τις οποίες θα μπορούσε να προκληθεί κάποια αλλεργία, εν τούτοις ελάχιστοι άνθρωποι, ακόμη και οι πιο έντονα αλλεργικοί είναι ευαίσθητοι ταυτόχρονα σε πολλά αλλεργιογόνα. Συνήθως oι αλλεργικοί είναι ευαίσθητοι σε πολύ μικρό αριθμό αλλεργιογόνων. Η αλλεργική αντίδραση μπορεί να είναι ειδική ακόμη και για το είδος του αλλεργιογόνου που προκαλεί την αλλεργία. Έτσι λοιπόν ένα άτομο με αλλεργική ρινίτιδα μπορεί να είναι ευαίσθητο στη γύρη κάποιου αγρωστώδους (χόρτου) και να μην είναι σε άλλα μέλη των αγρωστωδών.

·        Η αλλεργία είναι προϊόν ευαισθησίας. Αυτό σημαίνει ότι η αντίδραση και τα κλινικά συμπτώματα μπορεί να προκληθούν και με την παρουσία πολύ μικρής ποσότητας αλλεργιογόνου. Σχεδόν όλοι μας, αν ξεσκονίσουμε ένα, για πολλά χρόνια σκονισμένο ράφι, θα φταρνιστούμε. Αυτό οφείλετε στον έντονο ερεθισμό των νευρικών απολήξεων του ρινικού βλεννογόνου, που συμβαίνει κι όταν εισπνέουμε π.χ. πιπέρι και δεν είναι αλλεργία. Μιλάμε όμως για πιθανή αλλεργία, όταν το φτάρνισμα αρχίζει μόλις ξαπλώσει κάποιος να κοιμηθεί στο κρεβάτι του, παρά ο γεγονός ότι τα κλινοσκεπάσματα είναι καθαρά και το στρώμα του καθαρίζεται καθημερινά με ηλεκτρική σκούπα. Τα φταρνίσματα αυτά προκαλούνται από τα αλλεργιογόνα των ακάρεων της σκόνης του σπιτιού, τα οποία  υπάρχουν φυσιολογικά σε κάθε κρεβάτι.

Η ευαισθητοποίηση ενός ατόμου ξεκινάει αρκετές ημέρες μετά τη γέννησή του, με την πρώτη έκθεσή του σε κάποιο αλλεργιογόνο και συνοδεύεται από την παραγωγή ενός ειδικού τύπου αντισώματος, που λέγεται ανοσοσφαιρίνη Ε (ΙgE). Όταν το άτομο επανεκτεθεί στο ίδιο αλλεργιογόνο, μετά από παρέλευση μικρού χρονικού διαστήματος, τότε με τη μεσολάβηση ορισμένων κυττάρων του σώματος, που λέγονται μαστοκύτταρα προκαλείται η ένωση των αλλεργιογόνων και των ειδικών γι’ αυτά ΙgE αντισωμάτων πάνω στα μαστοκύτταρα κάποιου οργάνου (π.χ. η μύτη, βρόγχοι, δέρμα, κλπ).

 

Η αντίδραση μεταξύ των αλλεργιογόνων και των ΙgΕ αντισωμάτων προκαλεί την απελευθέρωση ουσιών από τα μαστοκύτταρα, όπως η ισταμίνη, η οποία προκαλεί τα αλλεργικά συμπτώματα στη μύτη (αλλεργική ρινίτιδα) ή στους βρόγχους (αλλεργικό άσθμα) ή στο δέρμα (κνησμός, κνίδωση, έκζεμα) ή στα μάτια (αλλεργική επιπεφυκίτιδα ή μέσα στα αυτιά (εκκριτική μέση ωτίτιδα) ή στις παραρρίνιες κοιλότητες (ρινοκολπίτιδα, όπως ιγμορίτιδα, μετωπιαία κολπίτιδα, ηθμοειδίτιδα, σφηνοειδίτιδα) ή στο λάρυγγα (αλλεργική λαρυγγίτιδα) ή  σε πολλούς ιστούς και όργανα του σώματος ταυτόχρονα (αναφυλαξία, αναφυλακτικό σοκ).

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΛΛΕΡΓΙΟΓΟΝΑ;

Αλλεργιογόνα είναι πρωτεϊνικές ουσίες που έχουν εντοπιστεί να προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις. Τα πιο συνηθισμένα αλλεργιογόνα είναι οι γυρεόκοκκοι των ανεμόφιλων φυτών, δηλαδή των φυτών των οποίων ο πολλαπλασιασμός επιτυγχάνεται με τη μετακίνηση της γύρης τους με τη βοήθεια του ανέμου, τα αλλεργιογόνα των ακάρεων της σκόνης του σπιτιού, τα επιθήλια των οικόσιτων ζώων (σκύλος, γάτα), διάφοροι μύκητες που αιωρούνται στον ατμοσφαιρικό αέρα, διάφορα φάρμακα, τα συστατικά ορισμένων τροφίμων, όπως των ψαριών, αυγών, γάλακτος, ξηρών καρπών, ορισμένων φρούτων ή λαχανικών.

Τα τσιμπήματα των μελισσών και των σφηκών μπορεί να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις με μοιραία αποτελέσματα, σε σπάνιες περιπτώσεις. Μερικές ουσίες μπορούν να δράσουν ως αλλεργιογόνα χωρίς να είναι πρωτεϊνικές, μετατρέπονται όμως σε αλλεργιογόνα, όταν ενώνονται μέσα στο σώμα με κάποια πρωτεΐνη του σώματος.

Σ' αυτή την περίπτωση τα αλλεργιογόνα λέγονται απτίνες. Σ’ αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται τα φάρμακα, διάφορα μέταλλα, διάφορες χημικές ουσίες, χρωστικές, καλλυντικά, αρώματα, κλπ.

Η γύρη ως αλλεργιογόνο

Η γύρη είναι η γονιμοποιός σκόνη που παράγεται από τα άνθη των φυτών, που περιέχει γυρεόκοκκους. Με τη γύρη μεταφέρονται τα αρσενικά γονίδια προς θηλυκό φυτό. Οι γυρεόκοκκοι είναι το αρσενικό αναπαραγωγικό υλικό, που ισοδυναμεί με το σπέρμα.

Οι γυρεόκοκκοι έχουν διάμετρο 5-100 μικρά (μικρόν = ένα εκατομμυριοστό του μέτρου). Οι γυρεόκοκκοι μεταφέρουν τους γαμέτες των αρσενικών φυτών στα θηλυκά φυτά για να σχηματιστεί ένα νέο φυτό. Οι γυρεόκοκκοι παράγονται στους ανθήρες των φυτών (το αρσενικό αναπαραγωγικό όργανο του φυτού).

Οι γυρεόκοκκοι μεταφέρονται από φυτό σε φυτό, είτε με έντομα , οπότε τα φυτά που τους παράγουν λέγονται εντομόφιλα, είτε με τη βοήθεια του ανέμου, οπότε τα φυτά λέγονται ανεμόφιλα, Τα ανεμόφιλα φυτά για να πετύχουν τον πολλαπλασιασμό τους παράγουν τεράστιες ποσότητες γυρεοκόκκων, οι οποίοι με τη βοήθεια του ανέμου μεταφέρονται εκατοντάδες χιλιόμετρα από τον τόπο της παραγωγής τους.

Η γύρη των ανεμόφιλων φυτών είναι περισσότερο αλλεργιογόνος σε σύγκριση προς τη γύρη των εντομόφιλων φυτών. Οι ανεμόφιλοι γυρεόκοκοι είναι μικρότεροι και μπορούν να εισέλθουν στους αεραγωγούς ευκολότερα. Μόνον οι γυρεόκοκκοι που περιέχουν ειδικές πρωτεΐνες  (αλλεργιογόνα) και παράγονται σε τεράστιες ποσότητες μπορούν να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις.

Αλλεργιογόνοι γυρεόκοκκοι:

altΆνθος αλλεργιογόνου φυτού πλήρους γυρεοκόκκων

altaltΑλλεργιογόνοι γυρεόκοκκοι είναι αυτοί που όταν τους εισπνεύσουν οι αλλεργικοί ασθενείς μπορεί να εκδηλώσουν συμπτώματα ρινίτιδας ή επιπεφυκίτιδας ή ρινοεπιπεφυκίτιδας ή άσθματος ή οποιασδήποτε άλλης ωτορινολαρυγγολογικής αλλεργικής πάθησης.

Αλλεργιογόνους γυρεόκοκκους παράγουν και εκτοξεύουν στην ατμόσφαιρα ανεμόφιλα φυτά, όπως π.χ. τα αγρωστώδη, τα σύνθετα, το περδικάκι, το κυπαρίσι, ο πλάτανος, τσουκνίδα, ελιά, κλπ.

Ο αριθμός των γυρεοκόκκων αυξάνει στην ατμόσφαιρα τις πρωινές ώρες, διότι εκτοξεύονται κατά δισεκατομμύρια με την, ανατολή του ήλιου και τις απογευματινές ώρες, διότι επιστρέφουν από τη στρατόσφαιρα στην ατμόσφαιρα, καθώς ψύχεται σταδιακά το περιβάλλον.

Αυτή είναι και η αιτία που τα αλλεργικά άτομα έχουν εντονότερα τα συμπτώματά τους τις πρωινές και τις μεταμεσημβρινές ώρες Κλινικής σημασίας γυρεόκοκοκκους παράγουν το περδικάκι (ελξίνη), η τσουκνίδα (κνίδη), τα αγρωστώδη (πόα η λειμώνειος, αγριάδα, δακτυλίς η εσπειρωμένη, φλέως ο λειμώνειος, η ήρα ή άϊρα, αραβόσιτος, φραγμίτης, κ.α.), η ελιά, ιτιά, λεύκα, κυπαρίσσι, ακακία, καρυδιά, κλπ ,τα σύνθετα (ηλίανθος, μαργαρίτα, χαμομήλι κ.α.). Οι ευαίσθητοι σε γυρεοκόκκους αλλεργικοί ασθενείς παρουσιάζουν συμπτώματα τους μήνες του έτους που ανθοφορούν τα φυτά, προς τη γύρη των οποίων είναι ευαίσθητοι.

Οι ευαίσθητοι σε γυρεοκόκκους δένδρων αλλεργικοί ασθενείς παρουσιάζουν συμπτώματα από το Φεβρουάριο μέχρι το τέλος του Απριλίου (κυπαρίσσι, πλάτανος, λεύκα, ιτιά, κ.α.). Από τα μέσα Μαρτίου μέχρι τα μέσα Ιουνίου τέλος Αυγούστου με κορύφωση από τη μέση Απριλίου κυριαρχεί η ανθοφορία των αγρωστωδών (αγριάδα, πόες, δακτυλίδα, φλέως, ήρα, αραβόσιτος κλπ.), τα σύνθετα (μαργαρίτες, χαμομήλι, ηλίανθοι) μέχρι τα μέσα Μαΐου. Από τα Μέσα Μαΐου μέχρι τα μέσα Ιουνίου ανθοφορεί η ελιά και όσα δένδρα ανήκουν στην οικογένειά της (π.χ. λιγούστρο). Το περδικάκι και η τσουκνίδα ανευρίσκονται κυρίως στις παράλιες περιοχές της Ελλάδας και τα νησιά.

Το περδικάκι είναι ισχυρότατο ζιζάνιο, που δύσκολα εξολοθρεύεται και ανθίζει σχεδόν όλο το χρόνο με εξαίρεση τους χειμερινούς μήνες. Η τσουκνίδα είναι μικρότερης αλλεργιογονικής σημασίας φυτό. Πολλοί πιστεύουν ότι τους δημιουργούνται προβλήματα, όταν ανθίζουν οι πορτοκαλιές, λεμονιές νεραντζιές κλπ. Υπενθυμίζεται ότι τα παραπάνω δένδρα είναι εντομόφιλα, οι γύρη τους είναι βαριά και μεταφέρεται από δένδρο σε δένδρο με τη συμμετοχή των μελισσών. Τα φυτά που δημιουργούν το πρόβλημα είναι όσα βρίσκονται φυτεμένα στις σκιές των παραπάνω δένδρων, αγριάδα, περδικάκι.

alt

Λόγω του απειροελάχιστου μεγέθους τους οι αλλεργιογόνοι γυρεόκοκκοι ταξιδεύουν πολύ μακριά από τον τόπο της παραγωγής τους. Αυτό έχει ως συνέπεια να προκαλούν αλλεργικά συμπτώματα σε άτομα που κατοικούν πολύ μακριά από τον τόπο βλάστησης των αλλεργιογόνων φυτών.
Έτσι λοιπόν οι αλλεργικοί κάτοικοι της Αθήνας που είναι μια ευρεία αστική περιοχή με ασήμαντη τοπική βλάστηση δέχεται τους γυρεοκόκκους π.χ. της Κορινθίας, όταν φυσάει δυτικός άνεμος. Η αύξηση της ρύπανσης της ατμόσφαιρας έχει συνοδευτεί από αύξηση της ευαισθησίας προς τους ανεμόφιλους γυρεοκόκκους. Γιαυτό τα άτομα των πόλεων εκδηλώνουν ευκολότερα αλλεργική ρινίτιδα και άσθμα, αφού εκτίθενται στους ατμοσφαιρικούς ρύπους. 

Οι ατμοσφαιρικοί ρύποι βλάπτουν την ακεραιότητα του ρινικού βλεννογόνου, πράγμα που επιτρέπει την ευκολότερη διείσδυση των αλλεργιογόνων. Η γύρη των αμπελιών μπορεί να δράσει ως αλλεργιογόνο σε άτομα που εργάζονται και είναι εκτεθειμένα σε πυκνοφυτεμένους αμπελώνες (Brito FF, et al, 2008).

Τα αμπέλια ανθίζουν στην Ελλάδα κατά τον Απρίλιο μήνα και η ανθοφορία τους διαρκεί 10-15 ημέρες, ανάλογα με το υψόμετρο των αμπελόνων. H έκθεση των προδιατεθειμένων  ατόμων στη γύρη του αμπελιού (V vinifera) μμπορεί να προκαλέσει ανοσολογική  ευαισθητοποίηση και πρόκληση ατοπικής ρινοεπιπεφυκίτιδας ή και άσθματος (Brito FF, et al, 2008).

Ένας που είναι αλλεργικός σε γυρεόκοκκους υποφέρει την εποχή της ανθοφορίας (άνοιξη και αρχές θέρους). Ταυτόχρονα όμως μπορεί να είναι αλλεργικός και σε άλλα αλλεργιογόνα, όπως τα ακάρεα της σκόνης του σπιτιού, οι κατσαρίδες, οι μύκητες και διάφορα τρόφιμα. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις τα συμπτώματα του ασθενούς δεν είναι εποχιακά αλλά διαρκούν σχεδόν όλες τις εποχές του έτους. 

 Σύμφωνα με τις υπάρχουσες αεροβιολογικές έρευνες στην Ευρώπη και πολλές άλλες περιοχές της γης τα σφαιρίδια των κοπράνων των ακάρεων της σκόνης του σπιτιού και οι γυρεόκοκκοι των αγρωστωδών είναι τα σημαντικότερα σωματίδια που φέρουν αλλεργιογόνα. Τα σωματίδια αυτά έχουν αεροδυναμικό σχήμα  και το μέγεθός τους φθάνει τα 10-40μm (1μm ισούται με το ένα χιλιοστό του χιλιοστομέτρου).

Αυτό το σχήμα  τους επιτρέπει να μην αιωρούνται για μακρό χρονικό διάστημα στον αδιατάραχτο ατμοσφαιρικό αέρα, αλλά να κατακάθονται στο έδαφος και τη σκόνη. Όμως έχει αποδειχτεί και η παρουσία μικρότερων απειροελάχιστων σωματιδίων (pauci-micronic particles), των οποίων η διάμετρος κυμαίνεται από 1 έως 10μm, τα οποία μπορούν να αιωρούνται στην ατμόσφαιρα για ώρες, ακόμη και ημέρες, ανάλογα με το μέγεθος τους και τη σταθερότητα των ρευμάτων του αέρα.

Η φύση αυτών των απειροελάχιστων αλλεργιογόνων είναι ακόμη ανεξερεύνητη. Η ύπαρξή τους όμως έχει μεγάλη σημασία για την κατανόηση των αλλεργικών αντιδράσεων του κατώτερου κυρίως αναπνευστικού συστήματος (Spieksma, 1996).

.Τα ακάρεα της σκόνης του σπιτιού ως αλλεργιογόνα

Tα ακάρεα της σκόνης του σπιτιού είναι μικροσκοπικά ζωύφια μήκους 0.3mm, σχεδόν διαφανή, που είναι ορατά μόνο με τη βοήθεια του μικροσκοπίου. Μπορεί στο κάθε στρώμα του κρεβατιού να ζουν περίπου δύο εκατομμύρια από αυτά. Δεν ανήκουν στα έντομα, αλλά στις αραχνίδες ή αραχνίδια , στα οποία ανήκουν οι αράχνες και τα τσιμπούρια (κρότωνες). 

altΤα παιδιά με χρόνια ρινίτιδα ή ρινίτιδα και άσθμα μπορεί να είναι ευαίσθητα στα ακάρεα της σκόνης του σπιτιού.  Τα συμπτώματά τους επιδεινώνονται κατά τη διάρκεια του ύπνου, διότι το μαξιλάρι και τα κλινοσκεπάσματά τους είναι τόποι διαβίωσης των ακάρεων της σκόνης του σπιτιού και της αποβολής των αλλεργιογόνων τους

altΆκαρι της σκόνης του σπιτιού

Τα ακάρεα ζουν σχεδόν στο κάθε σπίτι μέσα στη σκόνη των χαλιών, μοκετών, μάλλινων κλινοσκεπασμάτων, μέσα στα μαξιλάρια, τα στρώματα, τις υφασμάτινες ταπετσαρίες, τις πυκνοΰφαντες βαριές κουρτίνες, τα πάνινα παιχνίδια των παιδιών (κούκλες, αρκουδάκια, κλπ.).

Τα ακάρεα τρέφονται από επιθήλια του ανθρώπινου δέρματος καθώς αποπίπτουν σε αφθονία μέσα στην κατοικία μας και στα οποί βρίσκονται μύκητες, βακτηρίδια, ζύμες, κλπ.

Ο ρόλος των ακάρεων της σκόνης του σπιτιού στην αλλεργία επιδείχτηκε το 1964. Το 60% των αλλεργιών του αναπνευστικού αποδίδονται στα αλλεργιογόνα των ακάρεων της σκόνης του σπιτιού, που υπάρχουν στα κόπρανά τους ή ζουν μέσα στο έντερό τους, όπως το αλλεργιογόνο Der p 21 που βρέθηκε πρόσφατα (Weghofer M, et al, 2008).

 Τα ακάρεα της σκόνης του σπιτιού τρέφονται με τα κύτταρα δέρματος του ανθρώπου, που όταν γεράσουν αποπίπτουν και στο κρεβάτι του. Ο άνθρωπος κοιμάται περίπου οκτώ ώρες. Κατά τη διάρκεια αυτού του διαστήματος συζεί με τα ακάρεα, αφού το στρώμα και το μαξιλάρι κυρίως βρίθουν ακάρεων.

Βεβαίως ακάρεα υπάρχουν και σε άλλους χώρους, όπως τα σχολεία, βρεφονηπιακοί σταθμοί, ξενοδοχεία, χώροι εργασίας, κινηματογράφοι και τα μεταφορικά μέσα. Ακόμη και τα ρούχα ενδυμασίας αποτελούν σημεία, στα οποία μπορεί να υπάρχουν ακάρεα.

Δεν  υπάρχουν ακάρεα της σκόνης του σπιτιού σε υψόμετρο πάνω από 1600 μέτρα. Περισσότερες πληροφορίες για τα ακάρεα βρες στη σελίδα: ΩΤΟΡΙΝΟΛΑΡΥΓΓΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΑΚΑΡΕΑ ΤΗΣ ΣΚΟΝΗΣ ΤΟΥ ΣΠΙΤΙΟΥ.

Αλλεργιογόνα από οικόσιτα και άλλα ζώα και έντομα

altΗ αλλεργία στη γάτα μπορεί να προκαλέσει χρονία αλλεργική ρινίτιδα ή ρινίτιδα και άσθμα ή χρονία ρινοεπιπεφυκίτιδα.

alt

Αλλεργικοί στα βοοειδή συνήθως μπορεί να γίνουν οι κτηνοτρόφοι και οι κτηνίατροι (EAACI Task Force on Occupational Rhinitis, Μoscato et al, 2008).

 Μετά τα ακάρεα της σκόνης του σπιτιού τα οικόσιτα ζώα (σκύλος, γάτα) αποτελούν σημαντική αιτία αλλεργίας μέσα στην κατοικία. Τα αλλεργιογόνα των ζώων προέρχονται από τα επιθήλιά, τον σίελο, την πιτυρίδα του δέρματός τους, τις τρίχες, το αποξηραμένο σάλιο και τα ούρα τους.

Τα σωματίδια από αυτές τις ουσίες διασπείρονται σε κάθε σημείο της κατοικίας, όπου κατοικούν τα ζώα. Οι κάτοχοι των ζώων διασπείρουν τα αλλεργιογόνα στο περιβάλλον, σε σημεία που δεν τα επισκέπτονται ποτέ τα ζώα,  διότι τα ρούχα τους και τα μαλλιά τους είναι γεμάτα αλλεργιογόνα.

Γάτα, σκύλος: Η άμεση ή έμμεση επαφή με το σκύλο ή τη γάτα μπορεί να προκαλέσει ευαισθητοποίηση. Γενικά τα αλλεργιογόνα του σκύλου και της γάτας αποτελούν συστατικό της σκόνης του σπιτιού.

Τα αλλεργιογόνα της γάτας μπορεί να εντοπιστούν στην ατμόσφαιρα της κατοικίας, στη σκόνη των πατωμάτων του σπιτιού, τις υφασμάτινες ταπετσαρίες, το ρουχισμό, ακόμη και στους τοίχους.

Μετά την απομάκρυνση μιας γάτας από την κατοικία εξακολουθούν να κυκλοφορούν αλλεργιογόνα στην ατμόσφαιρα της κατοικίας για τα επόμενα 4-5 χρόνια. Αν κάποιος είναι αλλεργικός στη γάτα ή το σκύλο ή θα πρέπει να απομακρύνει το ζώο από το σπίτι του ή θα πρέπει να αποευαισθητοποιείται με υπογλώσσιες σταγόνες αλλεργιογόνων γάτας ή σκύλου.

 Τα οικόσιτα ζώα μπορεί να ευαισθητοποιήσουν τους ενοίκους μιας κατοικίας από αλλεργιογόνα του πτερώματός τους, των κοπράνων και των αποβλήτων τους. Οι επαγγελματικά ασχολούμενοι με τα ζώα, όπως οι κτηνοτρόφοι μπορεί να αναπτύξουν ευαισθησία στα επιθήλια ή το τρίχωμα οι τις ξηρές εκκρίσεις των ζώων που διατρέφουν, όπως π.χ. η αγελάδα, χοίρος , αίγα κλπ. Περισσότερες πληροφορίες αναζήτησε στα.

ΑΛΛΕΡΓΙΑ ΣΤΑ ΖΩΑ , ΑΛΛΕΡΓΙΑ ΣΤΗ ΓΑΤΑ, ΑΛΛΕΡΓΙΑ ΣΤΟ ΣΚΥΛΟ. 

Κατσαρίδες:Οι κατσαρίδες αφήνουν περιττώματα που περιέχουν  ισχυρά αλλεργιογόνα, προκαλώντας ρινίτιδα και άσθμα. Βλ. ΩΡΛ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΚΑΤΣΑΡΙΔΑ.

alt

altΗ έκθεση σε τροπικά ή ωδικά πτηνά μπορεί να προκαλέσει αλλεργική ρινίτιδα,, επιπεφυκίτιδα και άσθμα. Τα αλλεργιογόνα των πτηνών ανευρίσκονται στη σκόνη των πούπουλων, τα επιθήλια του δέρματός τους και και τα περιττώματά τους. Τα αλλεργιογόνα στα κοτόπουλα τις όρνιθες και τις γαλοπούλες υπάρχουν στη σκόνη από τα πούπουλά και τα περιττώματά και τον ορό τους.  

Η έκθεση σε σκόνη πούπουλων, δερματικών επιθηλίων και περιττωμάτων της πάπιας και της χήνας μπορεί να ευαισθητοποιήσει ορισμένους πτηνοτρόφους ή όσους κοιμούνται με μαχιλάρι που περιέχει πούπουλα πάπιας. πάπιας. Τα πούπουλα περιττώματα των περιστεριών είναι σημαντικά αλλεργιογόνα και μπορούν να προκαλέσουν εξωγενή αλλεργική κυψελίτιδα, πνευμονίτιδα από υπερευαισθησία, ρινίτιδα, άσθμα, ορνίθωση (μικροβιακή λοίμωξη που μεταδίδεται στον άνθρωπο και φλεγμονή στους πνεύμονες από ερεθιστικές σκόνες.

Αγελάδες: Τα αλλεργιογόνα στην αγελάδα προέρχονται από τα επιθήλια του δέρματός της (πιτυρίδα), το τρίχωμα, το σίελο, τα ούρα και το αμνιωτικό υγρό. Αυτά τα αλλεργιογόνα μπορεί να προκαλέσουν αλλεργική ρινοεπιπεφυκίτιδα και άσθμα στους κτηνοτρόφους, κτηνιάτρους.

alt

Άλογα: Οι ιππείς και οι σταυλίτες αλόγων μπορεί να ευαισθητοποιηθούν στα αλλεργιογόνα της πιτυρίδας του αλόγου, τα οποία μπορούν να μεταφερθούν στις κατοικίες με τον ρουχισμό. :;Oταν φυσάει ήπιος άνεμος τα αλλεργιογόνα του αλόγου κατανέμονται 50 μέτρα μακριά από το στάβλο. ¨οταν φυσάει ισχυρός άνεμος τα αλλεργιογόνα εξαπλώνονται 500 μέτρα μακρυά από το στάβλο (Elfman L, et al, 2008).

Ποντίκια: Τα αλλεργιογόνα των ποντικών έχουν εντοπιστεί στα ούρα, τα επιθήλια του δέρματος και το σάλιο εντοπίζονται στη σκόνη του εδάφουςτων πειραματικών εργαστηρίων , αλλά και κατοικιών. Αυτά τα αλλεργιογόνα μπορεί να προκαλέσουν ρινίτιδα, επιπεφυκίτιδα, άσθμα.

Κουνέλια: Έχουν βρεθεί αλλεργιογόνα στο σάλιο, τρίχωμα, ούρα, επιθήλια του δέρματος και τη σκόνη του περιβάλλοντός τους. Μπορεί να προκαλέσουν αλλεργική ρινίτιδα, άσθμα, δερματίτιδα σε ανθρώπους ερευνητικών εργαστηρίων και κτηνοτρόφους

Πρόβατα: Η έκθεση σε αλλεργιογόνα του δέρματος του προβάτου μπορεί να προκαλέσει αλλεργική ρινίτιδα, άσθμα και αλλεργική επιπεφυκίτιδα.

Χοίρος:  Τα αλλεργιογόνα του χοίρου υπάρχουν στη σκόνη των σταύλων και των πειραματικών εργαστηρίων. Οι εργαζόμενοι σ' αυτούς τους χώρους μπορεί να εμφανίσουν αλλεργική ρινίτιδα, επαγγελματικό άσθμα και άλλες νόσους των πνευμόνων.

ΦΥΤΑ ΑΛΛΕΡΓΙΟΓΟΝΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ

Αλλεργιογόνα φυτά είναι κυρίως τα ανεμόφιλα φυτά, δηλαδή αυτά που παράγουν γυρεοκόκκους πολύ μικρού μεγέθους, που τους επιτρέπει τη μεταφορά τους με τη βοήθεια του ανέμου. Έτσι επιτυγχάνεται η γονιμοποίηση και ο πολλαπλασιασμός τους. Τα αλλεργιογόνα φυτά μπορεί να αποτελούν σοβαρή αιτία πρόκλησης αλλεργικής ρινίτιδας, ή συχνή αιτία ή να προκαλούν συμπτώματα σε μικρή συχνότητα. Όσα φυτά είναι πολύ διαδεδομένα και παράγουν αφθονία γύρης που μπορεί να ευαισθητοποιήσει μεγάλο αριθμό ανθρώπων χαρακτηρίζονται ως υψηλής αλλεργιογόνου σημασίας και σ’ αυτά περιλαμβάνονται: 

altalt

Περδικάκι (Ελξίνη η φαρμα-κευτική), Parietaria officinalis

Περδικάκι ή Ελξίνη η φαρμακευτική, Parietaria officinalis

Ανεμόφιλο φυτό με γύρη υψηλής αλλεργιογονικότητας. Ανθίζει στα παράλια και τα νησιά της Ελλάδας από το τέλος Φεβρουαρίου μέχρι τέλος Νοεμβρίου. Προκαλεί έντονα συμπτώματα αλλεργικής ρινίτιδας, ρινοεπιπεφυκίτιδας και άσθματος, ιδίως τις ηλιόλουστες ημέρες που επικρατούν έντονοι άνεμοι.

Το γένος της ελξίνης περιλαμβάνει περίπου 10 είδη τα οποία παρουσιάζουν διασταυρουμένη αλλρεγιογονικότητα μεταξύ τους. Υπάρχει στενή σχέση μεταξύ της Parietaria judaica και της Parietaria officinalis. Σε μερικές γεωγραφικές περιοχές μπορεί να κυριαρχεί ένα μόνον είδος και στα ευαισθητοποιημένα άτομα βρίσκονται ειδικές ΙgE  μόνο γιαυτό το είδος. Υπάρχει υψηλός βαθμός διασταυρουμένης αλλεργιογονικότητας μεταξύ του  περδικακιού και της τσουκνίδας.

alt

 Διάφορα αγρωστώδη

alt

Δακτυλίς η εσπειραμένη (Αγρωστώδες), που απελευθερώνει τη γύρη της με την πνοή του ανέμου

alt

Αγριόβρωμη [Avena sativa](Αγρωστώδες)

altΑγριάδα (Cynodon dactylon)

altΟ ηλίανθος ο ετήσιος ανήκει στα σύνθετα φυτά. Η γύρη του είναι ισχυρής αλλεργιογονικότητας, ιδίως σε όσους εκτίθενται σ’ αυτήν σε περιοχές που καλλιεργείται ή στα εργοστάσια επεξεργασίας του. 

 Atis et al, Allergy, 2002 Jan; 57(1):35-9.

altΜαργαρίτα (Chrysanthemum leucanthemum)  Ανήκει στα σύνθετα

Στη δεξιά εικόνα διακρίνεται το ραδίκι (Taraxacum vulgare), που ανήκει στα σύνθετα. Ο θύσανος του περιέχει σπόρους και όχι αλλεργιογόνα.

alt

alt

Λόλιο το ετήσιο (Lolium perenne). Ανεμόφιλο Αγρωστώδες φυτό σημαντικής αλλεργιογονικής σημασίας που ανθίζει τον Απρίλιο –Μάιο. Παρουσιάζει διασταυρουμένη αλλεργιογονικότητα και με τα λοιπά Αγρωστώδη αλλεργιογόνα φυτά.

alt

Αγρωστίς η έρπουσα (Argopyron repens)

alt

Aνθόξανθο το εύοσμο (Αnthoxanthum odoratum)

alt

Φλέως ο λειμώνειος (Phleum pratensis)

alt

Aλωπέκουρος o λειμώνειος

(Αlopecurus pratensis)

alt

Πόα η λειμώνειος  (Poa  pratensis)

alt

Ελαία η Ευρωπαϊκή (Olea europea)(Πίνακας του Monet 1884). H ελιά ανθίζει στα μέσα Μαίου στα παράλια και μέχρι τα μέσα Ιουνίου στα ημιορινά

alt

Αρνόγλωσσο το λογχοειδές  (Plantago lanceolata)

alt

Πλάτανος (Platanus acerifοlia), δένδρο , που παράγει αλλεργιογόνο γύρη.

alt
alt

alt

Οι ελιές και το κυπαρίσσι είναι δένδρα που παράγουν αλλεργιογόνους γυρεόκοκκους. Το κυπαρίσσι ανθοφορεί  Μάρτιο - Απρίλιο, ενώ η ελιά περί τα μέσα Μαΐου - μέσα Ιουνίου . Στον πίνακα του Κωνσταντίνου Μαλέα διακρίνεται το ξηρό τοπίο  Μονεμβασιάς , το κυπαρίσσι και οι ελιές.

Η Φουντουκιά παράγει γυρεόκοκκους αλλεργιογονικής σημασίας Οι κάτοικοι των παραλιακών περιοχών της Ελλάδας παρουσιάζουν σημαντικά ποσοστά ευαισθησίας προς τους γυρεόκοκκους της ελιάς και του κυπαρισσιού.

 ΠΟΙΑ ΑΤΟΜΑ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΛΛΕΡΓΙΚΑ;

Υπάρχουν πολλές θεωρίες που προσπαθούν να εξηγήσουν πως αναπτύσσονται οι αλλεργίες. Μερικοί επιχειρηματολογούν ότι η απουσία παρασίτων οδηγεί σε υπερευαισθησία του ανοσοποιητικού συστήματος. Άλλοι ισχυρίζονται ότι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή βιομηχανικών προϊόντων προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις. Μερικοί πιστεύουν ότι ένοχη είναι η απουσία μητρικού θηλασμού. Τα άτομα που γίνονται αλλεργικά φαίνεται ότι μπορεί να είναι προδιατεθειμένα γενετικά και όταν βρεθούν κάτω από κατάλληλες περιβαλλοντικές συνθήκες και αφθονία αλλεργιογόνων εκδηλώνουν αλλεργικά συμπτώματα σε οποιοδήποτε σημείο του σώματός τους.

Αλλεργικά μέλη της       % Αλλεργικών

οικογένειας                      παιδιών

Κανένας                                             5-15%

Ένας συγγενής                                 25-35%

Ένας γονέας                                     20-40%

Γονέας και συγγενής                        40-45%

Και οι δύο γονείς                              40-75

Το γενετικό υπόστρωμα του ατόμου παίζει σημαντικό ρόλο στη εκδήλωση των αλλεργικών συμπτωμάτων. Mια μεγάλη παρέκλιση της δεξαμενής των γονιδίων προδιαθέτει περισσότερα άτομα στο να παράγουν μεγαλύτερες από το κανονικό ποσότητες ανοσοσφαιρίνης Ε (ΙgΕ).

Το γεγονός αυτό οδηγεί σε αυξημένη έκφραση πολλών ατοπικών νόσων (αλλεργική ρινίτιδα, ατοπικό άσθμα και δερματίτιδα (Holgate ST et al, 2003). Γιαυτό παίζει σημαντικό ρόλο η ύπαρξη αλλεργίας στα μέλη μιας οικογένειας. Τα άτομα που από κληρονομική προδιάθεση παράγουν αντισώματα IgE λέγονται ατοπικά και η κατάστασή τους ατοπική. Ο όρος ατοπία είναι συνώνυμος με τον όρο αλλεργία. Έχουν ενοχοποιηθεί διάφορα γονίδια για την προδιάθεση στην αλλεργία.

Το περιβάλλον ανάπτυξης στην κατοικία κατά το πρώτο έτος της ζωής ενός παιδιού είναι ζωτικής σημασίας. Το παθητικό κάπνισμα των παιδιών από τους γονείς τους ευνοεί την ανάπτυξη αλλεργίας. Η πρόωρη εισαγωγή αλλεργιογόνων τροφών στο διαιτολόγιο του παιδιού παίζει ρόλο στην ανάπτυξη αλλεργίας.

Έχει ενοχοποιηθεί για την αξάπλωση των αλλεργιών και η ρύπανση της ατμόσφαιρας (Howarth and Holmberg, 1995), η πρόωρη διαβίωση βρεφών σε παιδικούς σταθμούς, η πρόωρη λήψη αντιβιοτικών και η γέννηση των παιδιών λίγο πριν από την έναρξη της άνοιξης και των ανθοφοριών των αλλεργιογόνων φυτών προάγει την αλλεργική ευαισθητοποίηση.

Παράγοντες που φαίνεται να προλαβαίνουν την ανάπτυξη αλλεργιών είναι ορισμένες ιώσεις, όπως η ηπατίτιδα α και η ιλαρά, η διαβίωση σε αγροτικές περιοχές, ιδίως κοντά σε στάβλους, η χρησιμοποίηση Λακτοβακίλων και ορισμένα εμβόλια, όπως το BCG. Τούτο δίδει νόημα στην ΄΄υγιεινή θεωρία΄΄στην  οποία υποστηρίζεται ότι τα παιδιά που διαβιούν με τον αποκαλούμενο δυτικό τρόπο ζωής, που περιορίζει την έκθεσή τους στα αλλεργιογόνα έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν κάποια αλλεργία (Weiss, 2002). Η έντονη έκθεση σε αλλεργιογόνα του σκύλου και της γάτας μέσα στην κατοικία μπορεί να προλάβει την ανάπτυξη αλλεργιών στα βρέφη.

Η μέτρια έκθεση στα συνηθισμένα αλλεργιογόνα της ατμόσφαιρας και τις αλλεργιογόνες τροφές σε συνδυασμό με τους άλλους παράγοντες που περιγράφηκαν πιο πάνω οδηγεί σε ευαισθητοποίηση του ατόμου και κλινική αλλεργία από την αρχή της ζωής . Η μέτρια έκθεση σε αλλεργιογόνα φαίνεται να είναι το κλειδί της πυροδότησης της ευαισθητοποίησης, καθώς ήμερα υπάρχουν αποδείξεις ότι η έντονη έκθεση σε αλλεργιογόνα στην αρχή της ζωής ασκεί προστατευτικό αποτέλεσμα κατά της αλλεργίας, όπως π.χ. της γάτας και του σκύλου. Παρά ταύτα στους κανόνες για την πρόληψη των αλλεργιών περιλαμβάνεται και η ελαχίστη έκθεση του ατόμου, κατά το πρώτο έτος της ζωής του στα αλλεργιογόνα.

Πως μπορεί να αποδειχτεί ότι κάποιο άτομο πάσχει από αλλεργία;

Το ιστορικό και η κλινική εικόνα του ασθενούς αποτελούν ασφαλή τρόπο διάγνωσης μιας αλλεργίας, που επιβεβαιώνεται με την εφαρμογή ειδικών δοκιμασιών. Οι πιο εύχρηστες δοκιμασίες είναι:

1.  Οι ενδοεπιδερμικές δοκιμασίες νυγμού (Skin Prick tests ), με τι οποίες ανιχνεύονται στην επιδερμίδα των αλλεργικών ατόμων ευαισθησίες τους προς αλλεργιογόνα της ατμόσφαιρας που εισπνέονται, καθώς και προς τροφικά αλλεργιογόνα.

2. Η μέτρηση των ολικών ΙgE στο αίμα . Κανονικά τα επίπεδα των ολικών ΙgE στο αίμα είναι αρκετά έως έντονα ανεβασμένα στα αλλεργικά άτομα. Υπάρχουν όμως ασθενείς, που ενώ είναι αλλεργικοί, εν τούτοις έχουν ανεβασμένες μόνον ειδικές ΙgE προς τα αλλεργιογόνα που τους προκαλούν τα αλλεργικά συμπτώματα.

3. Μέτρηση ειδικών ΙgE αντισωμάτων με την εργαστηριακή μέτρηση RAST. Ο γιατρός στέλνει δείγμα αίματος στο εργαστήριο, όπου ανιχνεύονται οι πιθανές ειδικές IgE ανοσοσφαιρίνες, όταν έλθουν σε επαφή με ειδικά αντιδραστήρια αλλεργιογόνων.  Οι δοκιμασίες RAST γίνονται σε άτομα με αμφίβολα αποτελέσματα των ενδοεπιδερμικών δοκιμασιών, λόγω παρουσίας δερμογραφισμού, εκζέματος ή άλλων δερματικών παθήσεων που τροποποιούν τη συμπεριφορά του δέρματος, στα ηλικιωμένα άτομα και τα πολύ μικρά παιδιά. Μπορεί να επιλέξει κανείς μεταξύ 600 και πλέον αλλεργιογόνων ποια θα χρησιμοποιήσει για τον ασθενή του. Τα αλλεργιογόνα με τους κώδικές τους είναι καταγραμμένα σε καταλόγους των εταιρειών που τα παρασκευάζουν, π.χ, Phabia, Hycor κλπ

4. Μέτρηση του αριθμού των ηωσινοφίλων στο αίμα, στα πτύελα και στις ρινικές πλύσεις. Στα αλλεργικά άτομα ο αριθμός των ηωσινοφίλων βρίσκεται μεγαλύτερος του φυσιολογικού.

5. Στα άτομα με άσθμα και υπεραντιδραστικότητα των βρόγχων γίνονται λειτουργικές δοκιμασίες των πνευμόνων, μετρήσεις του εκπνεομένου οξειδίου του αζώτου από τον πνευμονολόγο.

Αν κάποιος είναι αλλεργικός προς κάποιο τρόφιμο, τα αλλεργικά συμπτώματα εκδηλώνονται όταν φάει αυτό το τρόφιμο με άμεσες ή και όψιμες αντιδράσεις. Μπορεί επίσης κανείς να προκαλέσει συμπτώματα σε έναν ασθενή με αλλεργική ρινίτιδα ή άσθμα αν του δώσει να εισπνεύσει κάποιο αλλεργιογόνο προς το οποίο είναι ευαίσθητος.  Η εξέταση αυτή λέγεται δοκιμασία προκλήσεως και γίνεται μόνο σε νοσοκομεία για λόγους ερευνητικούς.

Τι είναι οι ενδοεπιδερμικές δοκιμασίες νυγμού (Ε.Ε.Δ.Ν.); (Skin Prick Testing)

 

alt

Dr Charles Blackley

  (1820-1900) υπήρξε ο επινοη-τής των  ενδοεπι-δερμικών  δοκιμα-σιών νυγμού.

Οι  (Ε.Ε.Δ.Ν.) είναι πολύ παλιά μέθοδος διάγνωσης της αλλεργίας. Εφαρμόστηκε το 1865 για πρώτη φορά στο Manchester της Αγγλίας από τον Dr Charles Blackley επιδεικνύοντας ότι η γύρη των χόρτων ήταν το αίτιο της αλλεργικής ρινίτιδας.  Σήμερα οι (Ε.Ε.Δ.Ν.) εξακολουθούν να είναι η πιο ευαίσθητη και αξιόπιστη διαγνωστική δοκιμασία που έχουμε στη διάθεσή μας, προκειμένου να εντοπίσουμε τα αλλεργιογόνα που ευθύνονται για την πρόκληση της αλλεργικής ρινίτιδας, και των λοιπών αλλεργικών καταστάσεων που γίνονται με τη μεσολάβηση των ειδικών IgE. Με τις Ε.Ε.Δ.Ν. ανιχνεύεται η παρουσία ειδικών IgΕ αντισωμάτων προς τα αλλεργιογόνα που προκαλούν την αλλεργική νόσο, όπως οι γυρεόκοκκοι των αλλεργιογόνων φυτών, τα ακάρεα της σκόνης του σπιτιού, τα επιθήλια του σκύλου, γάτας, τροφίμων, φαρμάκων, δηλητηρίων υμενοπτέρων. Η τεχνική των Ε.Ε.Δ.Ν. περιγράφεται πιο κάτω.

Στο ιατρείο του ΔρΔημητρίου Ν. Γκέλη χρησιμοποιούνται 48 αλλεργιογόνα εκχυλίσματα της Ιταλικής εταιρείας SYNTHESIS ALLERGENI που περιέχονται σε κατάλληλα σταγονομετρικά φιαλίδια και διατηρούνται σε γλυκερόλη. Τα εκχυλίσματα  SYNUESIS ALLERGENI είναι τυποποιημένα και δίδουν ακριβή και αξιόπιστα αποτελέσματα, φανερώνοντας στον γιατρό και τον ασθενή το ακριβές αίτιο της αλλεργικής του κατάστασης. Αν υπάρχει υποψία αλλεργίας σε κάποια λαχανικά, φρούτα και λοιπά τρόφιμα συνιστάται ο ασθενής να φέρει μαζί του, διότι οι Ε.Ε.Δ.Ν. γίνονται, χρησιμοποιώντας σταγόνες που παρασκευάζονται εκείνη τη στιγμή.

 

alt

Αλλεργιογόνα εκχυλίσματα διαφόρων αλλεργιογόνων

alt

Οι σταγόνες  απέχουν μεταξύ τους 2.5-3cm. Τα αλλεργιογόνα της ίδιας ομάδας (π.χ. τα αγρωστώδη) τοποθετούνται στην αυτή σειρά (Γκέλης Ν.Δ., 1988)

alt

Ακίδες για τις ενδοεπιδερμικές δοκιμασίες νυγμού (Φωτο: Ε. Γκόλας)

alt

Κατά το τσίμπημα της επιδερμίδας ασκείται ήπια δύναμη,  ώστε να μην αιμορραγήσει το σημείο του νυγμού (Γκέλης, Ν.Δ.1988)

alt

 

Η ακίδα ανοίγει οδό εισόδου για ελάχιστη ποσότητα της σταγόνας του αλλεργιογόνου εκχυλίσματος κάτω από την επιδερμίδα.

Εκεί τα αλλεργιογόνα  του εκχυλίσματος έρχονται σε επαφή με τα μαστοκύτταρα. Στην επιφάνεια των μαστοκυττάρων γίνεται η αντίδραση των ειδικών ανοσοσφαιρινών  IgE γι’ αυτό το αλλεργιογόνο μαζί με το αλλεργιογόνο.

Αυτή η συνένωση πυροδοτεί την απελευθέρωση ισταμίνης και άλλων χημικών μεσολαβητών, που ευθύνονται για την δημιουργία ερυθήματος, πομφού και κνησμού στο σημείο του δέρματος που έγινε ο νυγμός. νυγμός.

 

Χρησιμοποιούνται 48 εκχυλίσματα αλλεργιογόνων που συντηρούνται με γλυκερόλη σε σταγονομετρικά φιαλίδια. Στα αλλεργιογόνα, προς τα οποία αναζητούνται ευαισθησίες, περιλαμβάνονται εκχυλίσματα γυρεοκόκκων αγρωστωδών, συνθέτων, δένδρων, ζιζανίων, ακάρεων της σκόνης του σπιτιού, μυκήτων και τροφίμων. Χρησιμοποιείται σταγονομετρικό φιαλίδιο φυσιολογικού ορού και ισταμίνης. Το πρώτο πάντοτε είναι αρνητικό, ενώ το δεύτερο είναι πάντοτε θετικό, εφόσον το δέρμα είναι φυσιολογικό. Στις περιπτώσεις δερμογραφισμού όλες οι δοκιμασίες είναι θετικές συμπεριλαμβανομένων και του αρνητικού και του θετικού μάρτυρα. Οι ασθενείς δεν πρέπει να έχουν πάρει κάποιο αντιισταμινικό τουλάχιστον τρείς ημέρες πρίν από τις δοκιμασίες.

Οι δοκιμασίες γίνονται στην εσωτερική επιφάνεια του πήχεως ή σε όποια άλλη περιοχή δέρματος. Οι σταγόνες τοποθετούνται σε απόσταση 2.5cm η μία από την άλλη.

 

alt

Θετικές δερματικές αντιδράσεις προς ορισμένα αλλεργιογόνα σε πολυαλλεργικό άτομο. Όσες έχουν ερυθρή άλω με πομφό διαμέτρου 3mm χαρακτηρίζονται ως 1+.

Όσες έχουν ερυθρή άλω και με πομφό 4mm χαρακτηρίζονται 2++. Όσες έχουν έχουν ερυθρή άλω και με πομφό 5mm χαρακτηρίζονται 3+++, . Όσες έχουν από 5mm και άνω χαρακτηρίζονται ως 4++++. Οι τελευταίες μπορεί να παρουσιάσουν και ψευδοπόδια (Φωτο: Γκέλης,Ν.Δ.1988)..

alt

Δερματικές δοκιμασίες σε παιδί ηλικίας 5 ετών. Βρέθηκε ευαισθησία στα ακάρεα της  σκόνης του σπιτιού. Το  πρώτο έχει ευαισθησία ++ στην πρώτη και τη τελευτα δοκιμασία  και ένα + στην δεύτερη και την τρίτη δοκιμασία

Η δοκιμασία γίνεται με ειδικό πλαστικό στυλεό μήκους 2.5 cm που στο ένα άκρο του φέρει ακίδα μήκους ενός χιλιοστομέτρου. Η ακίδα είναι έτσι κατασκευασμένη, ώστε μόνον να τσιμπάει, χωρίς να διεισδύει τραυματικά στο δέρμα. Ουσιαστικά η ακίδα εισάγεται μόνο στην επιδερμίδα διά μέσου της σταγόνας. 

 

Μόλις η ακίδα ακουμπήσει στην επιδερμίδα ωθείται καθέτως προς το δέρμα με ήπια και όχι απότομη κίνηση. Τα αλλεργιογόνα που παρασυρθήκανε από την ακίδα, καθώς αυτή διήλθε δια μέσου της σταγόνας έρχονται σε επαφή με τα μαστοκύτταρα που υπάρχουν κάτω από την επιδερμίδα. Τα ήδη ευαισθητοποιημένα άτομα προς κάποιο αλλεργιογόνο έχουν συνθέσει ειδικά  IgE αντισώματα που είναι προσκολλημένα στις επιφάνειες των μαστοκυττάρων. Η σύνδεση δύο μορίων IgE με ένα μόριο αλλεργιογόνου πάνω στα μαστοκύτταρα πυροδοτεί τη διάσπαση κοκκίων που περιέχονται μέσα στα μαστοκύτταρα.

 

Μετά τη διάσπαση των κοκκίων απελευθερώνονται χημικοί μεσολαβητές, με κύριο εκπρόσωπό τους την ισταμίνη. Οι τελευταίοι είναι υπεύθυνοι δια την πρόκληση ερυθρότητας, κνησμού και πομφού. Αν ο πομφός που περιβάλλεται από ερυθρότητα έχει διάμετρο 3mm χαρακτηρίζεται ως 1+. Αν η διάμετρος του πομφού είναι 4mm θεωρείται 2+, Αν η διάμετρος του πομφού είναι πάνω από 5mm χαρακτηρίζεται ως 3+. Τα αποτελέσματα αυτά γίνονται συνήθως ορατά μέσα σε 15 λεπτά. Αν οι δοκιμασίες είναι αμφίβολες και είμαστε πεπεισμένοι από το ιστορικό και την κλινική εξέταση ότι ο ασθενής πιθανότητα είναι ατοπικός, του συστήνουμε να αναζητήσει εργαστήριο στο οποίο μπορεί να κάνει εργαστηριακές εξετάσεις RAST.

 

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΩΡΛ ΑΛΛΕΡΓΙΚΩΝ ΝΟΣΩΝ.

Μέτρηση των ολικών IgE σε δείγμα αίματος: Κατά τη γέννηση του ανθρώπου οι ολικές ΙgE στο αίμα του ανέρχονται στο 1 ng/ml (0.4 ΙU/ml). Τα επίπεδα των ολικών IgE αυξάνουν συνεχώς μέχρι τη πρώτη εφηβική ηλικία και διατηρούνται στην ενήλικη ζωή, ενώ  ελαττώνονται με το γήρας. Οι φυσιολογικές τιμές στον ενήλικα φτάνουν τις 0-100 ΙU/ml. Τα επίπεδα των ολικών ΙgE ανεβαίνουν στους ασθενείς με ΩΡΛ αλλεργικές παθήσεις, το άσθμα και το ατοπικό έκζεμα. Παρά τούτο μπορεί να υπάρχει έκδηλη η ατοπική νόσος και να μην είναι ανεβασμένες οι ολικές IgE.  Άλλοτε πάλι τα υψηλά επίπεδα της IgE   είναι ανεβασμένα σε ορισμένες παρασιτικές νόσους. Γιαυτό η μέτρηση των ολικών IgE  είναι περιορισμένης αξίας.

Μέτρηση των ειδικών IgE με την τεχνική RAST: Με την τεχνική αυτή αναζητούνται στον ορό του πλάσματος αίματος των πασχόντων τα ειδικά αντισώματα IgE προς ειδικά αλλεργιογόνα. Τα ειδικά IgE αντισώματα εμφανίζονται στο ανθρώπινο ορό του αίματος ή το πλάσμα ως επακόλουθο της ευαισθητοποίησης προς κάποιο αλλεργιογόνο. Ta τα αποτελέσματα της RAST μετρώνται με διαβαθμίσεις από  0-4.  Σύγχρονη βελτίωση της RAST είναι το immunoCAP σύστημα που δίδει μετρήσεις σε kU/l. Υπάρχουν και άλλα συστήματα πολλαπλής μέτρησης των ειδικών IgE , όπως το σύστημα MAST. H ευαισθησία της RAST  είναι κάπως χαμηλή (60-80%), δηλαδή μια αρνητική απάντηση δεν αποκλείει μια ήπιου βαθμού ευαισθητοποίηση προς το υπό έρευνα αλλεργιογόνο. Η δοκιμασία έχει ειδικότητα 90%. Αυτό σημαίνει ότι μια θετική δοκιμασία είναι οριστικά θετική. Η παρουσία ενός ειδικού IgE αντισώματος προς ένα αλλεργιογόνο δείχνει την παρουσία ευαισθητοποίησης και όχι κλινικής αντιδραστικότητας. Γιαυτό πάντοτε προτιμώνται πρώτα οι ενδοεπιδερμικές δοκιμασίες νυγμού και επιπρόσθετα όπου κρίνεται αναγκαίο να γίνεται και η RAST ή immunoCAP.

Μέτρηση των ηωσινοφίλων στο αίμα: Ο φυσιολογικός αριθμός των ηωσινοφίλων κυττάρων ανέρχεται στα 100-400 κύτταρα/mm3Ta  ηωσινόφιλα ενεργοποιούνται κατά τη διάρκεια μιας αλλεργικής φλεγμονής και απελευθερώνουν κυτταροτοξικές πρωτεΐνες όπως η μείζων βασική πρωτεΐνη (MBP) και η ηωσινοφιλική κατιονική πρωτεΐνη (ECP), η οποία έχει σχέση με την παρουσία σοβαρού άσθματος και ατοπικής δερματίτιδας.

 

Η σημασία του εντοπισμού του ενόχου αλλεργιογόνου από τον Ωτορινολαρυγγολόγο

Η διάγνωση της ακριβούς αιτίας μιας ΩΡΛ αλλεργικής ή ατοπικής πάθησης βοηθάει στη λήψη αποτελεσματικών αποφάσεων που αφορούν την αντιμετώπιση, τη θεραπεία και την πρόληψη αυτών των παθήσεων. Γίνονται προσπάθειες απομάκρυνσης των ενόχων αλλεργιογόνων από το περιβάλλον του. Ο αποδεδειγμένα γνωστός πλέον ατοπικός ασθενής δέχεται με απόλυτη συμμόρφωση τη συμβατική θεραπεία με τα αντιαλλεργικά φάρμακα και την αποευαισθητοποίησή του με υπογλώσσιες σταγόνες ανοσοθεραπείας.

Ο ρόλος του ΩΡΛ εξυψώνεται, διότι εκτός από θεραπευτής των ΩΡΛ ατοπικών νόσων , γίνεται ο άνθρωπος που θα πείσει τον ασθενή  να κάνει έγκαιρα υπογλώσσια ανοσοθεραπεία κι έτσι θα προλάβει να μην εξελιχθεί η ατοπική ρινίτιδα ή ρινοκολπίτιδα σε ατοπικό άσθμα. Είναι γνωστό ότι εξαιτίας μιας  ΩΡΛ ατοπικής νόσου δεν μπαίνει σε κίνδυνο η ζωή του ασθενούς, αλλά έχει μόνο κακή ποιότητα ζωής.

Όμως από άσθμα χάνουν τη ζωή τους ακόμη και σήμερα τόσοι, όσοι την έχαναν και προ 30 ετών, παρά την ευρύτατη χρήση των σύγχρονων αντιασθματικών φαρμάκων. Αυτή η προληπτικής ιατρικής παρέμβαση του ΩΡΛ τον έχει καταστήσει τον κατ’ εξοχήν ειδικό στην έρευνα των ατοπικών ή αλλεργικών ΩΡΛ παθήσεων, διότι τις αναγνωρίζει και τις διαγιγνώσκει έγκαιρα, εφόσον είναι εκπαιδευμένος να διακρίνει τις αλλεργικές ή ατοπικές παθήσεις της ειδικότητάς του.

 

Θεραπεία των ωτορινολαρυγγολογικών αλλεργικών νοσημάτων.

Αφού εντοπιστούν τα ένοχα αλλεργιογόνα που προκαλούν τα αλλεργικά συμπτώματα ο ασθενής μπορεί να ανακουφιστεί από αυτά, χρησιμοποιώντας συμβατικά αντιαλλεργικά φάρμακα (αντιισταμινικά, σταθεροποιητικά μαστοκυττάρων, εισπνεόμενα από τη μύτη και το στόμα κορτικοστεροειδή, αποσυμφορητικά, κλπ). Τα φάρμακα δεν εξαλείφουν την αλλεργία.

Τα αλλεργικά συμπτώματα μπορούν να εξαλεςιφθούν ή να περιοριστούν μόνιμα μόνο με την εφαρμογή της ανοσοθεραπείας, που γίνεται ή με υποδόριες ενέσεις ή υπογλώσσιες σταγόνες. Η υπογλώσσια ανοσοθεραπεία έχει επικρατήσει τα τελευταία χρόνια διότι είναι ασφαλής και αποτελεσματική ( Compalati E, et al, 2009).

alt

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΩΝ ΩΤΟΡΙΝΟΛΑΡΥΓΓΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΛΛΕΡΓΙΚΩΝ Ή  ΑΤΟΠΙΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ

Δεν υπάρχει ακόμη γνωστός τρόπος πρόληψης της αλλεργικής ρινίτιδας. Πιθανότατα η έκθεση σε μεγάλο αριθμό αλλεργιογόνων, το παθητικό κάπνισμα, η ρύπανση της ατμοσφαίρας μπορούν να ερεθίζουν το ανώτερο και κατώτερο αναπνευστικό σύστημα. Έτσι τα προδιατεθειμένα γενετικά άτομα μπορούν να ευαισθητοποιηθούν προς τα αλλεργιογόνα και στη συνέχεια να αναπτύξουν κάποιο ατοπικό νόσημα.

Συνιστάται λοιπόν η αποφυγή κατά το δυνατόν των αλλεργιογόνων, ο περιορισμός των ακάρεων, των μυκήτων, των κατσαρίδων , των πτηνών και λοιπών οικοσίτων ζώων από το περιβάλλον της κατοικίας. Για τα παιδιά υψηλού κινδύνου να αναπτύξουν αλλεργία συνιστώνται τα ακόλουθα.:

Αποφυγή των φυστικιών και των ξηρών καρπών  κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Συμπληρωματική χορήγηση του θηλασμού με υποαλλεργενικό γάλα (εκτεταμένα ή μερικώς υδρολυθέν). Καθυστέρηση στη λήψη συμπαγών τροφών μέχρι της ηλικίας των έξι μηνών. Καθυστέρηση στην λήψη ξένου γάλακτος και αυγού μέχρι την ηλικία του ενός έτους και φυστικιών και ξηρών καρπών μέχρι την ηλικία των 3 ετών (Mihrshahi et al, 2008). Σε 18 μελέτες της διεθνούς βιβλιογραφίας αναφέρεται η σημασία του προστατευτικού αποτελέσματος του αποκλειστικού μητρικού θηλασμού για τουλάχιστον τρεις μήνες στα παιδιά με υψηλή πιθανότητα ανάπτυξης ατοπίας (γενετική προδιάθεση ανάπτυξης αλλεργικών νοσημάτων), για την πρόληψη ανάπτυξης ατοπικών δερματιτίδων και παιδικού άσθματος (Muche-Borowski C et al, 2009).

         

 

Βιβλιογραφία

Γκέλης Ν. Δ. Η Αλλεργία στην Ωτορινολαρυγγολογία, 1988

Βehrendt H., Becker WM, Friedrichs KH, Darsow U, Tomingas R.Interaction between Aeroallergens and Airborne Particulate Matter. Int Arch Allergy Immunol 99:425-428:1992.

Brito FF, Martínez A, Palacios R, Mur P, Gómez E, Galindo PA, Borja J, Martínez J. Rhinoconjunctivitis and asthma caused by vine pollen: a case report. J Allergy Clin Immunol. 1999 Feb;103(2 Pt 1):262-6.

Brito FF, Gimeno PM, Bartolomé B, Alonso AM, Lara P, Fernández JA, Martínez A. Vine pollen allergy in areas with a high density of vineyards. Ann Allergy Asthma Immunol. 2008 Jun;100(6):596-600.

Compalati E, Passalacqua G, Bonini M, Canonica GW. The efficacy of sublingual immunotherapy for house dust mites respiratory allergy: results of a GA2LEN meta-analysis. Allergy. 2009 Nov;64(11):1570-9. Epub 2009 Sep 30.

EAACI Task Force on Occupational Rhinitis, Moscato G, Vandenplas O, Gerth Van Wijk R, Malo JL, Quirce S, Walusiak J, Castano R, De Groot H, Folletti I, Gautrin D, Yacoub MR, Perfetti L, Siracusa A. Occupational rhinitis. Allergy. 2008 Aug;63(8):969-80.

Elfman L, Brannstrom J, Smedje G. Detection of horse allergen around a stable. Int Arch Allergy Immunol. 2008;145(4):269-76. Epub 2007 Nov 15.

Holgate ST, Canonica GW, Simons FE, Taglialatela M, Tharp M, Timmerman H, Yanai K; Consensus Group on New-Generation Antihistamines Consensus Group on New-Generation Antihistamines (CONGA): present status and recommendations. Clin Exp Allergy. 2003 Sep;33(9):1305-24.

Howarth PH, Holmberg K. Allergic rhinitis: an increasing clinical problem. Allergy. 1995;50(23 Suppl):4-5.

Mihrshahi S, Webb K, Almqvist C, Kemp AS; for the CAPS Team. Adherence to allergy prevention recommendations in children with a family history of asthma. Pediatr Allergy Immunol. 2008 Jan 24.

Muche-Borowski C, Kopp M, Reese I, Sitter H, Werfel T, Schäfer T. Allergy prevention. Dtsch Arztebl Int. 2009 Sep;106(39):625-31. Epub 2009 Sep 25.

Spieksma FThM. Airborne Allergen on pauci-micronic particles. In the Clinical applications of allergology, The UCB Institue of Allergy, 19th April 1996p. 15.

Vieths S, Spitzauer S, Horak F, Svergun DI, Konarev PV, Valent P, Thalhamer J, Keller W, Valenta R, Vrtala S. Characterization of Der p 21, a new important allergen derived from the gut of house dust mites. Allergy. 2008 Jun;63(6):758-67.

Weiss ST. Eat dirt--the hygiene hypothesis and allergic diseases. N Engl J Med. 2002 Sep 19;347(12):930-1.

Weghofer M, Dall'Antonia Y, Grote M, Stöcklinger A, Kneidinger M, Balic N, Krauth MT, Fernández-Caldas E, Thomas WR, van Hage M,

Τελευταία Ενημέρωση (Τετάρτη, 03 Μάιος 2023 09:33)

 
Το παρόν άρθρο προστατεύεται από το Νόμο 2121/1993 και 4481/2017 για την πνευματική ιδιοκτησία. Η ολική ή μερική αντιγραφή του παρόντος επιστημονικού άρθρου χωρίς τη γραπτή έγκριση του Δρ Δημητρίου Ν. Γκέλη θεωρείται κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και διώκεται βάσει της νομοθεσίας.